1. Nhà sàn của người Thái – Nét độc đáo miền sơn cước

Vì sao người Thái ở nhà sàn? Truyền thuyết kể lại rằng: Xưa kia, người Thái còn chưa biết làm nhà, lần nào dựng cũng không thành. Một hôm, có người mơ thấy có con rùa về báo mộng và bảo rằng: “nhìn vào hình dáng của tôi mà làm”. Thế là một kiểu nhà của người Thái hình thành với 4 chân là 4 cột trụ, vảy rùa là ngói lợp. Từ đó ngôi nhà sàn của người Thái có hình dáng như chiếc mai rùa. Nhà thường nằm trên mặt bằng hình chữ nhật, có lan can chạy trước hoặc xung quanh nhà với 4 mái vươn cao đều đặn. 

Người Thái thường làm nhà cách mặt đất chừng 1 mét trở lên để tránh thú dữ và chống ẩm thấp. Thiết kế nhà sàn của người Thái luôn có hai cầu thang: một dành cho nữ, một dành cho nam. Số gian nhà nhiều hay ít tùy từng gia đình, nhưng bắt buộc phải là số lẻ. Người Thái thích con số lẻ bởi họ quan niệm số chẵn là số “chết”, số lẻ mới là số của sự phát triển.

Chăm chú lắng nghe, ghi nhận thông tin để còn viết bài thu hoạch

Để chọn được ngôi nhà sàn ưng ý, người Thái phải chọn loại gỗ tốt dựng nhà. Điều đặc biệt kiểu nhà sàn truyền thống được cấu trúc bằng các loại cây gỗ, nhưng trong thiết kế xây dựng không hế có một mẩu sắt nào. Tất cả đầu là hệ thông dây chằng buộc hết sức công phu tinh xảo bằng lạt tre, dây mây. 

Hai bên đầu nóc của mỗi ngôi nhà đều được trang trí “ Khau cút” là 2 thanh gỗ được trang trí bắt chéo nhau trên đòn nóc. “Khau cút” là để tránh gió cho 2 đầu nhà và đây cùng là nét đặc sắc của ngôi nhà sàn của người Thái. 

Bây giờ, nếu đến một ngôi nhà của người Thái, nhìn vào hoa văn của các khau cút ở đầu nóc nhà, tớ đã có thể biết được gia đình đó giàu có hay nghèo khó, có con cái đông đúc hay không.

2. Trồng lanh, dệt vải - bản sắc văn hóa truyền thống của người Mông

Phụ nữ Mông kéo sợi lanh để dệt vải

Từ bao đời nay, nghề trồng lanh, dệt vải luôn gắn bó với phụ nữ đồng bào dân tộc Mông ở Cao Bằng. Những bộ váy, áo của người Mông được dệt từ sợi lanh đã tạo nên sắc màu rực rỡ cho các phiên chợ, là sản phẩm truyền thống đặc sắc thấm đượm tinh hoa văn hóa đồng bào dân tộc Mông ở Cao Bằng.

Tớ đã được nhìn thấy chiếc khung cửu

Những chiếc váy xoè thật đẹp

Không chỉ đơn giản được sử dụng để làm trang phục, cây lanh đã trở thành một trong những biểu tượng văn hóa và có một vị trí quan trọng trong đời sống của người Mông. Vải lanh còn có ý nghĩa rất quan trọng trong đời sống tâm linh của người Mông. Họ tin rằng chỉ có trồng lanh, dệt vải mới giữ được mối liên hệ với tổ tiên của họ.

3. Bộ lịch tre huyền bí của người Mường cổ

Vật dụng trong ảnh này là lịch đoi, còn có tên gọi là lịch tre, lịch Mường, là một công cụ tính lịch độc đáo của người Việt - Mường cổ mà ngày nay không nhiều người còn biết đến.

Sở dĩ gọi là lịch đoi, bởi vì lịch này phân chia ngày tháng trong năm theo sự vận hành của sao đoi, hay sao tua rua. Khi sao đoi vượt qua mặt trăng, người xưa gọi đó là ngày đoi vào hay ngày ngậm đoi. Căn cứ vào các ngày đoi vào và sự chuyển dịch sao đoi mà người ta phân biệt ngày, tháng, trong một năm.

Bộ lịch tre của dân tộc Mường làm từ những thanh tre được dóc, vót và đánh bóng cẩn thận, sử dụng để khắc các khấc, vạch, chấm (gọi chung là các ký hiệu, biểu tượng) nhằm chỉ thị cho ngày, tháng và các hiện tượng, quy luật trong tự nhiên hàng tháng trong năm. Trong đó, 12 thanh tre tượng trưng cho 12 tháng trong năm. Mỗi thanh tre được tạo hình chữ nhật, có 2 mặt rộng gọi là mặt lịch và 2 mặt hẹp gọi là sống lịch. Tất cả các thanh tre đều khắc 30 khấc tương đương với 30 ngày trong 1 tháng.

Nguồn: Internet

Trong vạch của mỗi ngày lại có những kí hiệu đặc biệt để xác định ngày tốt, xấu cho từng việc cụ thể.

Nguồn: Internet

Có thể nói, bộ lịch này là sự đúc kết tri thức qua nhiều thế hệ, là biểu hiện rực rỡ về nhận thức của người Việt - Mường xưa về thế giới.

Những kiến thức thật là bổ ích mà khi đến bảo tàng Dân tộc học Việt Nam chúng tớ đã được tận mắt nhìn thấy, được nghe cô hướng dẫn viên giới thiệu.

Sau đây là một vài hình ảnh trong hành trình trải nghiệm của chúng tớ:

Những tấm vải được dệt thủ công thật đẹp

Tìm hiểu văn hoá các nước Đông Nam Á

Chiếc gùi Trong đời sống cư dân các dân tộc thiểu số Kon Tum

Những món trang sức thật đẹp và cầu kì

Khám phá văn hoá Hàn Quốc

Tìm hiểu văn hoá các nước Đông Nam Á

Cây nêu cao thật là cao

Có nhiều con đường dẫn đến cánh cửa tri thức. Và học tập trải nghiệm thực tế là một trong những con đường mà chúng tớ rất thích. Nào, mình cũng bỏ điện thoại xuống, gác trò chơi điện tử lại, tranh thủ ngày nghỉ cuối tuần để xách ba lô lên thực hiện hành trình khám phá những điều lí thú quanh ta, bạn nhé!